A keni qenë ndonjëherë kaq i lumtur që kjo ndjenjë ju ka sjellë lot gëzimi? Edhe pse duket paradoksale, gjatë rasteve të lumtura, ndërveprimet midis kujtimeve dhe emocioneve mund të shkaktojnë trishtim së bashku me gëzim.
Pse ndodh kjo? Sipas psikologes Krystine I. Batcho dhe një profesori në Kolegjin Le Moyne në Syracuse, Nju Jork, kujtimet mund të sjellin ndjenja të hidhura. Jemi të lumtur që kemi shijuar momente të caktuara, por të pikëlluar që nuk kemi mundur t’i mbajmë apo t’i rikthejmë.
Prandaj, disa ngjarje kryesore në jetën e një personi kanë fuqinë të na kujtojnë jo vetëm atë që nuk kemi më, por edhe atë që nuk arritëm të fitonim kurrë. Kur dikush feston sukseset dhe fatin e mirë të të tjerëve, ata mund të mendojnë se ata vetë mund të mos kenë pasur përvoja të ngjashme të mira.
Kjo do të thotë, edhe pse ne i gëzohemi gëzimit të tyre, ekziston edhe ndjenja e zhgënjimit kur një arritje jetësore nuk i plotëson shpresat apo pritshmëritë e jetës sonë. Pritja mund të çojë në imazhe joreale të asaj që do të vijë, ndërsa realiteti mund të përqendrojë vëmendjen në atë që mungon, në vend të asaj që kemi në të tashmen.
Kështu, kujtimet kanë dy aspekte. Ndërsa kujtojmë të kaluarën, kujtimet e pakëndshme dalin në sipërfaqe së bashku me ato të këndshme duke krijuar një ndërthurje emocionesh që mund të sjellin lot. Mund të jetë e dhimbshme të pranosh papërsosmëritë edhe në momentet më të mira të jetës.
Një nga mënyrat se si organizohen njohuritë konceptuale në kujtesën semantike është ajo e marrëdhënieve kontrastive, shpjegon psikologia. Pra, nuk është çudi që ndiheni të trishtuar gjatë një kohe të lumtur, pasi mendimet e lumtura shkaktojnë ato të trishtuara. Aktivizimi i të kundërtës mund të ndodhë pa përpjekje të vetëdijshme.
Në një gjendje të lumtur përkatësisht, mund të privohemi nga një pjesë e gëzimit, sikur të ketë kaluar tashmë. Nostalgjia e parashikuar mund të shkaktojë trishtim duke shkaktuar mall dhe nostalgji për atë që është ende në zhvillim.
Çfarë mund të bëjmë?
Kur trishtimi kërcënon të ndërhyjë në një moment të lumtur, psikologu rekomandon të përqendroheni në të tashmen. Hulumtimet tregojnë se shijimi i së tashmes krijon një bazë kujtimesh nostalgjike dhe nxit optimizmin. Nëse jemi të pranishëm në “tani”, mund të na kujtojë se ngjarja në vetvete është kalimtare, dhe ne duhet ta shfrytëzojmë atë maksimalisht.
