Plakja nuk është një rënie e ngadaltë dhe e qëndrueshme – ajo mund të vijë me goditje të papritura, zbulon një studim.
Një studim inovativ ka zbuluar se njerëzit kalojnë dy periudha të dallueshme dhe të shpejta plakjeje gjatë jetës së tyre, duke sfiduar bindjen e gjatë se ne plakemi me një ritëm të qëndrueshëm.
Hulumtimi, i udhëhequr nga gjenetisti Profesor Michael Snyder në Universitetin e Stanfordit dhe i botuar në Nature Aging në vitin 2024, eksploroi bazat biologjike të plakjes për të kuptuar më mirë sëmundjet që lidhen me moshën dhe se si ato mund të parandalohen ose trajtohen.
Ekipi analizoi të dhëna biologjike afatgjata nga 108 pjesëmarrës të rritur të cilët kishin dhënë rregullisht mostra për disa vite. Ajo që zbuluan ishte e habitshme: në shumë gjendje, të tilla si sëmundjet kardiovaskulare dhe Alzheimeri, rreziku nuk rritet gradualisht me kalimin e kohës – përkundrazi, ai rritet ndjeshëm pas moshave specifike.
Të motivuar nga ky model, studiuesit vendosën të identifikojnë biomarkuesit themelorë të plakjes, duke synuar të përcaktojnë saktësisht se kur – dhe pse – ndodhin këto ndryshime të përshpejtuara.
Studiuesit analizuan mostrat biologjike nga grupi i tyre i studimit për të monitoruar një gamë të gjerë biomolekulash. Këto përfshinin ARN, proteina, lipide dhe komunitete mikrobike nga zorra, lëkura, hunda dhe goja, duke arritur në një total prej 135,239 shënjuesish të dallueshëm biologjikë.
Studiuesit identifikuan dy periudha të dallueshme të plakjes molekulare të përshpejtuar – së pari në mesin e viteve ’40, pastaj përsëri në fillim të viteve ’60. Rreth 80 përqind e molekulave që ata gjurmuan u zhvendosën gjatë këtyre periudhave.
Ndryshimi i mëparshëm preku rrugët e lidhura me mënyrën se si trupi përpunon yndyrnat, stimuluesit dhe shëndetin kardiovaskular dhe muskulor. Vala e dytë, në vitet ’60, ishte e lidhur me përgjigjen imune, funksionin e veshkave dhe metabolizmin e karbohidrateve.
Ndërsa rritja e parë përkon me menopauzën tek gratë, ndryshime të ngjashme u panë edhe tek burrat, duke sugjeruar se është pjesë e një procesi më të gjerë plakjeje.
Ekipi pranon madhësinë e vogël të mostrës dhe diapazonin e vogël të studimit (25–70), duke vënë në dukje se nevojiten kërkime më të gjera për të eksploruar këto ndryshime të plakjes në thellësi.
